علیرضا اطمینان

آیه ذر از منظر حکمت مشاء، حکمت متعالیه و دانش ژنتیک

مقدمه آیه ۱۷۲ سوره اعراف، که به «آیه ذر» یا «عهد الست» شهرت دارد، یکی از آیات تأمل‌برانگیز قرآن کریم است که از دیرباز محل بحث و تأویل میان متفکران، مفسران و عارفان اسلامی بوده است. این آیه به رویدادی اشاره دارد که در آن خداوند از پشت‌های فرزندان آدم، ذریه آن‌ها را برگرفت و از ایشان گواهی بر ربوبیت خویش طلبید: «أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ ۖ قَالُوا بَلَىٰ ۛ شَهِدْنَا». تنوع برداشت‌ها از این آیه، از تفسیر آن به‌عنوان پیمانی فطری در نهاد بشر تا رویدادی متافیزیکی در

ادامه مطلب

هستی، آگاهی و بازگشت به نور

مقدمه هستی چیست؟ این پرسش، که در عین سادگی، ابعادی بی‌نهایت ژرف دارد، از آغاز حیات فکری بشر، ذهن او را به خود مشغول کرده است. وقتی به آسمان شب خیره می‌شویم، ستارگان بی‌شماری که در سیاهی بی‌کران می‌درخشند، یا وقتی چرخه حیات و مرگ را در طبیعت می‌بینیم—از جوانه زدن یک گیاه تا پرپر شدنش—سوال‌هایی در درونمان بیدار می‌شوند که گویی پاسخی ساده ندارند. این همه تنوع و پیچیدگی از کجا سرچشمه گرفته است؟ آیا ماده‌ای که جهان را ساخته—از سنگ‌های بی‌جان تا سلول‌های زنده—با

ادامه مطلب

شَکینَة و تابوت عهد: حضور الهی در عرفان و ادیان

تیتوس بورکهارت، فیلسوف برجسته‌ی سنت‌گرا، در آثار خود به‌ویژه در بررسی هنر مقدس، نگاهی ژرف به تمایز میان هنر فیگوراتیو مسیحی و هنر دکوراتیو اسلامی ارائه کرده است. او هنر فیگوراتیو مسیحی را که با تصاویر حضرت عیسی (ع) و حضرت مریم (س) شناخته می‌شود، مبتنی بر تشبیه می‌داند؛ یعنی درک خداوند از طریق شباهت به مخلوقاتش. این تصاویر، مانند آیکون‌ها، به‌منزله‌ی پنجره‌هایی به سوی حقیقت الهی‌اند و مؤمن را از صورت مادی به‌سوی امر قدسی رهنمون می‌سازند.

ادامه مطلب

از صورت فیگوراتیو تا کعبه دل، لب لباب عرفان

از صورت فیگوراتیو تا کعبه دل: شَکینَة، سَکینَة، و نور ولایت در عرفان هنر فیگوراتیو و تشبیه: پنجره‌ای به حقیقت الهی در سنت‌های دینی ابراهیمی، هنر همواره پلی بوده است میان انسان و حقیقت متعالی، راهی برای نزدیک کردن ذهن و قلب به آنچه ورای فهم روزمره قرار دارد. در میان این سنت‌ها، هنر فیگوراتیو مسیحی جایگاهی ویژه دارد—هنری که با بازنمایی شخصیت‌های مقدس به شکل انسانی، تلاش می‌کند الوهیت را در قالبی ملموس به انسان عرضه کند.

ادامه مطلب

رب عالم انسانی در الهیات شفا: تطبیقی با سلسله ولایت در قرآن و عرفان اسلامی

ابن‌سینا، فیلسوف نام‌آور اسلامی، در اواخر *الهیات شفا* مفهومی را پیش می‌کشد که جایگاه والای انسان کامل را در نظام هستی روشن می‌سازد. او در فصل پنجم از مقاله دهم این کتاب می‌نویسد: «وَمَنِ اجْتَمَعَتْ لَهُ مَعَهَا الحِكْمَةُ النَّظَرِيَّةُ فَقَدْ سَعِدَ، وَمَنْ فَازَ مَعَ ذَلِكَ بِالخَوَاصِّ النَّبَوِيَّةِ كَادَ أَنْ يَصِيرَ رَبًّا إِنْسَانِيًّا، وَكَادَ أَنْ تَحِلَّ عِبَادَتُهُ بَعْدَ اللَّهِ تَعَالَى، وَأَنْ تُفَوَّضَ إِلَيْهِ أُمُورُ عِبَادِ اللَّهِ،

ادامه مطلب

تأملاتی درباره هستی، آگاهی و بازگشت به مبدأ

هستی، آگاهی و بازگشت به نور مقدمه هستی چیست؟ این پرسش ساده، اما ژرف، از دیرباز ذهن انسان را به خود مشغول داشته است. هنگامی که به آسمان بی‌کران می‌نگریم یا در چرخه حیات و مرگ موجودات تأمل می‌کنیم، سوال‌هایی بنیادین پدیدار می‌شوند: منشأ این همه تنوع و پیچیدگی کجاست؟ آیا ماده بی‌جان و شعور انسانی دو سوی جدایی‌ناپذیر یک حقیقت‌اند؟ و سرانجام این مسیر به کجا می‌رسد؟ این پرس‌وجوها، نگارنده را به سفری فکری در گستره علم و معرفت هدایت کرد؛ سفری که از بررسی طبیعت

ادامه مطلب

وبلاگ های پیشنهادی